Kierowca po alkoholu – wpływ spożycia na sprawność psychoruchową, psychotesty po alkoholu

Podstawą poprawnego funkcjonowania kierowcy jest prawidłowy odbiór informacji ze strony analizatorów wzroku, słuchu, dotyku. Alkohol zaburza wszystkie wyżej wymienione funkcje, szczególnie wzrok i słuch, a w miarę wzrostu stężenia alkoholu we krwi, ilość i jakość zaburzeń się zwiększa. Przykładowa zdolność widzenia u trzeźwego człowieka w dzień wynosi 100%, w nocy 66%, natomiast o osoby o zawartości alkoholu 0,5 promila, zdolność widzenia w dzień wynosi 45%, natomiast w nocy 30%.

Najczęstsze zaburzenia wzrokowe spowodowane alkoholem, to:

• zwiększenie podatności na olśnienie;
• zacieśnienie pola widzenia (widzenie tunelowe), ciemność w centrum widzenia;
• kłopoty z rozpoznawaniem spadków i wzniesień;
• spowolniona adaptacja wzroku do ciemności;
• zaburzenia rozpoznawania kolorów błękitnego i żółtego;
• zmniejszenie czujności i koncentracji;
• błędna ocena odległości i prędkości;
• zaburzenia w orientacji przestrzennej

Alkohol upośledza wykonywanie czynności motorycznych, powodując pogorszenie szybkości, dokładności i siły ruchów. Pierwszym wskaźnikiem działania alkoholu, jest spadek sprawności i koordynacji wzrokowo-ruchowej. Działanie etanolu pogarsza funkcjonowanie mięśni, które nie współpracują ze sobą, powodując szybsze odczuwanie zmęczenia. Początkowo kierowca nie odczuwa wyżej wymienionych objawów, gdyż alkohol daje złudne poczucie lekkości, dobrego samopoczucie i upośledza zdolność prawidłowej samooceny. Procesy poznawcze, ulegają zarówno ilościowym jak i jakościowym zmianom, zwiększając ryzyko spowodowania wypadku wraz ze wzrostem stężenia we krwi. Zaburzone zostają także procesy decyzyjne, które są fundamentem prawidłowego procesu prowadzenia pojazdu.

Osoba będąca pod wpływem alkoholu nie jest w stanie subiektywnie rozpoznać i ocenić skutków działania tej substancji, a wręcz odczuwa wzmożone dobre samopoczucie, wywołane euforycznym działaniem alkoholu. Człowiek, ze względu na osłabiony wgląd we własne procesy psychiczne, nie jest w stanie rozpoznać obniżonej sprawności psychicznej spowodowanej intoksykacją alkoholową, w związku z tym nie odczuwa potrzeby samokontroli. Czuje się bardziej pewny siebie, tymczasowo wzrasta jego samoocena, co powoduje przecenianie swoich zdolności, umiejętności i możliwości.

Częste picie alkoholu wzmaga tendencję do ponoszenia nadmiernego ryzyka, stawania się bardziej pewnym siebie, co w połączeniu z deficytem czasu, jaki panuje w sytuacjach drogowych, upośledzeniem koordynacji wzrokowo-ruchowej, zaburzeniami widzenia i trudnościami z podejmowaniem decyzji, aż dziewięciokrotnie zwiększa prawdopodobieństwo spowodowania wypadku przez nietrzeźwego kierowcę.

Wydłużenie czasu reakcji kierowcy prowadzącego pojazd z dużą prędkością, proporcjonalnie wydłuża drogę hamowania. Czas reakcji kierowcy jest wyraźnie dłuższy już przy stężeniu >0,5 promila, natomiast przy stężeniu alkoholu we krwi na poziomie od 0,5 do 1 promila, czas reakcji na bodźce wzrokowe wydłuża się o około 40%, natomiast reakcja na bodźce słuchowe pojawia się z 30% opóźnieniem. Badania przytoczone przez Wichera (2004), wskazują, że przy stężeniu alkoholu we krwi, przekraczającym 1,5 promila, ryzyko spowodowania wypadku zwiększa się aż 120 razy.

Stan trzeźwości i nietrzeźwości można oszacować na podstawie występowania lub braku zewnętrznych objawów upojenia alkoholowego. Do celów diagnostycznych, stosuje się miary liczbowe wskazujące zawartość alkoholu we krwi lub powietrzu wydychanym przez badanego. Polską miarą ustawową jest promil. Jedna jednostka oznacza, że w 1 kg krwi znajduje się 1g alkoholu. Praktycznie przyjmuje się, że trzeźwy człowiek, to taki, u którego stężenie alkoholu we krwi nie przekracza 0,2 promila. Taka tolerancja wynika z możliwości błędu pomiaru.

Jeżeli kierowca podejrzewany jest o prowadzenie pojazdu pod wpływem alkoholu, to ma obowiązek poddać się badaniu w celu ustalenia poziomu alkoholu we krwi. Test najczęściej przeprowadza się przy pomocy alkomatu, który przelicza zawartość alkoholu w wydychanym powietrzu na stężenie alkoholu we krwi. Dowodem badania jest automatyczny wydruk, który zgodnie z obowiązującym prawem stanowi dowód w sprawie i dla sądu jest równorzędny z wynikiem uzyskanym z badania zawartości alkoholu we krwi.

W przypadku niemożności zbadania kierowcy alkomatem z powodu niechęci do współpracy z policją lub stanem uniemożliwiającym dmuchanie w alkomat, to ustalenie poziomu alkoholu następuje na podstawie badania krwi lub moczu i może być wykonane bez zgody kierowcy, przy użyciu środków przymusu bezpośredniego. Jeżeli kolizja nastąpiła np. kilka godzin przed badaniem, to możliwe jest oszacowanie poziomu alkoholu we krwi sprawcy w chwili zdarzenia na podstawie badań retrospektywnych, do których wykorzystywana jest znajomość faz wchłaniania alkoholu, znajomość czasu jaki upłynął od zdarzenia oraz współczynnik wchłaniania alkoholu wyliczony dla danej osoby na podstawie dwu lub trzykrotnego pobrania krwi w odstępie około 30-60 minutowym.

Zatrzymanie prawa jazdy za jazdę pod wpływem alkoholu lub narkotyków wiąże się z dość dotkliwymi konsekwencjami dla kierowcy. Oprócz kary finansowej, w celu odzyskania uprawnień do kierowania pojazdem niezbędne jest pozytywne przejście badań psychologicznych i lekarskich.

Psychotesty po alkoholu można wykonać tutaj składają się na nie podobne badania jak dla kierowców zawodowych. Dodatkowo rozszerzony wywiad alkoholowy i testy badające poziom uzależnienia od alkoholu.